Nhập cung lập Hậu

Năm Thuận Trị thứ 10 (1653), tháng 8, Thuận Trị Đế phế truất ngôi vị Hoàng hậu của Bát Nhĩ Tế Cẩm thị, giáng làm [Tĩnh phi].

Năm Thuận Trị thứ 11 (1654), tháng 5, để tiếp tục việc Mãn - Mông liên hôn, cháu gái Thuận Trị Đế và Phế hậu Tĩnh phi là Bát Nhĩ Tề Cẩm thị phụng chỉ nhập cung, dựa theo phân bố Hậu cung nhà Thanh khi ấy thì bà được đãi hàng Phi, ngang cấp với Phế hậu Tĩnh phi. Theo vai vế, Bát Nhĩ Tề Cẩm thị gọi Chiêu Thánh Hoàng thái hậu là cô tổ mẫu, đối với Thuận Trị Đế lại là dượng, vì Phế hậu Tĩnh phi là cô ruột của bà. Một tháng sau, ngày 16 tháng 6, Bát Nhĩ Tề Cẩm thị chính thức được lập làm Hoàng hậu. Chiếu cáo thiên hạ[4]. Năm ấy, Hoàng hậu Bát Nhĩ Tề Cẩm thị kế vị Trung cung khi chỉ 14 tuổi.

Sách văn viết:

Hoàn toàn thất sủng

Theo đánh giá đương thời, Tân Hoàng hậu Bát Nhĩ Tề Cát Đặc thị tuổi trẻ xinh đẹp, kém Thuận Trị Đế 3 tuổi, nhưng do quá thật thà, không giỏi nhún nhường lấy lòng Hoàng đế, nên rốt cuộc bà cũng không chiếm được cảm tình của Thuận Trị Đế, cũng giống hoàn cảnh của Phế Hoàng hậu lúc trước.

Năm Thuận Trị thứ 13 (1656), tháng 8, Đổng Ngạc phi, con gái đại thần Ngạc Thạc (鄂碩) tiến cung, năm đó 18 tuổi. Mới tiến cung, Đổng Ngạc thị được Hoàng đế yêu thích, nên liền được sắc phong Hiền phi (賢妃). Hoàng hậu Bát Nhĩ Tế Cẩm thị trước tình thế đó hoàn toàn bị thất sủng. Vì quá yêu thương vị Hiền phi này, Thuận Trị Đế liền phong làm Hoàng quý phi, một danh vị chỉ dưới Hoàng hậu. Hoàng đế tổ chức lễ sắc phong long trọng, đại xá thiên hạ, chưa từng có trong điển lệ của triều Thanh.

Năm Thuận Trị thứ 15 (1658), tháng giêng, nhân khi Chiêu Thánh Hoàng thái hậu không an dưỡng được, Hoàng đế chớp lấy cơ hội ra chỉ trách cứ Hoàng hậu bất cẩn hầu hạ, trước giữ vị hiệu Hoàng hậu cùng Sách bảo của Bát Nhĩ Tể Cẩm thị nhưng bãi bỏ việc dâng Tiên chúc mừng theo nghi thức trong các dịp lễ lớn, còn sau đó nghị luận cùng các Nghị chính Vương đại thần về việc phế truất. Tiên, chữ Hán là [箋], là một loại tấu văn mà quan viên dùng để dâng lên Hoàng hậu hoặc Hoàng thái hậu trong các dịp trọng đại nhất, chủ yếu là Tam đại tiết (Nguyên Đán, Đông chí, Vạn thọ), có thể thấy việc Thuận Trị Đế hủy bỏ việc chính đáng này dành cho Bát Nhĩ Tể Cẩm thị tuy không nghiêm trọng bằng tước đi vị hiệu hoặc Sách bảo, nhưng cũng tỏ thái độ khá gay gắt của Hoàng đế dành cho bà. Tháng 3 cùng năm, Chiêu Thánh Hoàng thái hậu phái Giản Thân vương Tế Độ truyền chỉ dụ, biện minh sức khỏe của bản thân vẫn còn an hòa, chính thức đình chỉ quá trình chuẩn bị phế hậu đang rục rịch. Vì vậy sự việc mới không thành, Bát Nhĩ Tể Cẩm thị được khôi phục lệ tiến Tiên tấu mừng[6][7][8].

Đạo chỉ dụ tước sách bảo năm ấy:

• [諭禮部。朕惟皇后表正宮闈。孝敬為先。凡委曲盡禮。佐朕承歡聖母。此內職之常也。昨者皇太后聖體違和。朕朝夕侍奉。食息靡遑。皇后身為子婦。平時恪恭定省。原屬敬勤無失。且承皇太后篤愛、恩眷殊常。而此番起居問安禮節、殊覺闕然雖蒙聖母慈恩垂諒而於朕孝事之誠、不無有憾向年廢後之舉因與朕不協、故不得已而行之。至今尚歉於懷引為慚德、但孝道所關重大子婦之禮昭垂內則。非可偶違。茲將皇后位號及冊、寶照舊外、其應進中宮箋奏等項暫行停止。著議政王、貝勒大臣、九卿、詹事科、道會同議奏]
• Dụ Lễ bộ: Trẫm đặt chức vị Hoàng hậu, là để biểu chính cung vi, cũng là để cái đức hiếu là tiên quyết. Là Hoàng hậu, tức phải khôn khéo tẫn lễ, giúp Trẫm làm vui lòng Thánh mẫu, đấy cũng là việc thường tình của nội chức. Bỗng nay, Hoàng thái hậu thân thể không khỏe, Trẫm sớm chiều phụng an, ăn cơm nghỉ ngơi dần biến chuyển. Hoàng hậu thân là con dâu, ngày thường luôn khác cung định tỉnh, kính cẩn không sai lễ, lại được Hoàng thái hậu yêu quý vô bờ, luôn được bảo bọc yêu chiều. Mà đến nay lễ tiết vấn an sai lệch, tội này là to lắm. May mắn Thánh mẫu luôn hiểu nỗi hiếu đạo của Trẫm, tuy rằng không vui với hành động Phế hậu năm nào, nhưng cũng do Trẫm và Phế hậu không thể hòa thuận, bất đắc dĩ mà thôi. Nay tuy việc lục đục trong nội cung là thẹn đức, nhưng bậc con dâu là phải lấy hiếu đạo làm đầu, để còn làm biểu suất cho nội tắc, không thể làm trái. Nay duy danh vị Hoàng hậu cùng Sách bảo giữ như cũ, còn việc dâng Tiên từ bên ngoài đến Trung cung tạm thời đình chỉ. Các Nghị Chính vương, Bối lặc đại thần, Cửu khanh cùng Chiêm Sự khoa cùng nghị sự.

Năm Thuận Trị thứ 17 (1660), ngày 23 tháng 9 (âm lịch), sau cái chết của Hoàng tứ tử Vinh Thân vương, Hoàng quý phi Đổng Ngạc thị lâm bệnh rồi mất. Sau khi Đổng Ngạc thị hoăng thệ, Thuận Trị Đế đã chiếu dụ truy phong cho bà làm Hoàng hậu, thụy hiệu là [Hiếu Hiến Đoan Kính Hoàng hậu; 孝獻端敬皇后].

Đây là một việc gây tranh cãi của Thuận Trị Đế, bởi vì khi đó Hoàng hậu Bát Nhĩ Tế Cẩm thị vẫn còn đang tại vị, việc truy phong sủng phi làm Hoàng hậu, cơ bản cho thấy Thuận Trị Đế thật sự vô tình, xem vị Hoàng hậu của mình như đã chết rồi. Không chỉ như vậy, Thuận Trị Đế vào tết Nguyên Đán sang năm, ra chỉ dụ đình chỉ lễ Khánh hạ, lại còn lấy lý do Hoàng hậu nhiều năm chưa từng đảm đương việc triều yết Từ Ninh cung mà lệnh cho Lễ bộ miễn liệt kê các lễ cần tiến hành khấu bái của Hoàng hậu, tức là miễn cho các Ngoại mệnh phụ từ nay về sau không cần phải vào hành lễ với Hoàng hậu trong bất kỳ dịp lễ nào nữa[9]. Có thể thấy, nếu Thuận Trị Đế sống thọ thêm một chút nữa, thì việc phế truất năm xưa rất có thể tái diễn đối với bà.